Geschiedenis van de hamburger

De hamburger wint pas de laatste jaren aan populariteit buiten de fastfoodketens om. Echter heeft dit fantastische gerecht een veel langere geschiedenis. Wij doken er dieper in voor je.

Wij vroegen ons al een tijdje af hoe de hamburger precies is ontstaan. Dat deze in de vorige eeuw groot gemaakt is door verschillende fastfoodketens wisten we wel. De geschiedenis gaat echter nog een stukje verder terug.

Mongolië

In het 13e-eeuwse Mongolië woonden de Tartaren. Dit volk verplaatste zich veel te paard. Tijdens een lange rit komt er een moment dat er gegeten moet worden. De Tartaren hadden het briljante idee om rauw vlees onder hun zadel te bewaren zodat het mals werd tijdens het rijden. Zo was het makkelijker rauw te eten. Dit ontwikkelde zich in een gerecht waarbij het vlees in stukken werd gehakt: de steak tartaar. Niet zoals wij deze kennen uit de Franse keuken overigens.

Dit is uiteraard nog lang niet de hamburger zoals we die nu kennen. Het verhaal gaat verder in Duitsland.

Duitsland

Via Rusland (waar de Tartaren ook hebben gezeten) kwam het idee van een rauwe platgeslagen in stukken gehakte steak naar Duitsland. In Hamburg werd dit recept na gemaakt. SIim als dat ze waren, die Duitsers, voegden ze kruiden en specerijen toe. Ook werd het vlees kort gebakken. Dit gerecht werd bekend als de Hamburger Steak. Het werd geserveerd met uien en andere groenten maar niemand bedacht om het geheel te verpakken in een broodje.

Verenigde Staten

Duitse immigranten namen de Hamburger Steak mee naar de Verenigde Staten waar het in de 19e eeuw populair werd. Vooral als gerecht tijdens de lunch. Meerdere Amerikaanse restaurants claimen de eerste te zijn die de Hamburger Steak tussen brood stopten. Het verhaal van Louis’ Lunch in New Heaven, Connecticut is een van de bekendere. Hier liep op een dag een gehaaste klant binnen die wel wilde genieten van een Hamburger Steak maar geen tijd had om te gaan zitten. Hij wilde dit gerecht dus onderweg opeten. Eigenaar Louis had nog wel wat brood liggen. Dit roosterde hij en stopte de Hamburger Steak hier tussen. De gehaaste klant blij en Louis blij met zijn gouden idee. 20 á 30 jaar later, aan het begin van de 20e eeuw, was het een gangbaar gerecht in de VS dat de Hamburger werd genoemd. Overigens wordt dit verhaal in twijfel getrokken door de Washington Post, die tijdens hun onderzoek bronnen tegen zijn gekomen die al spreken over de hamburger voordat deze werd ‘bedacht’ door Louis’ Lunch. Zij concludeerden dan ook dat de hamburger al in de jaren 1880 een bekend gerecht was in het hele land. Er is waarschijnlijk ook niet één bedenker aan te wijzen. Logisch ook want laten we eerlijk zijn: je hoeft ook geen genie te zijn om te bedenken dat je vlees tussen brood kan stoppen.

Fastfood

Waar we het met z’n allen wel eens over kunnen zijn is de rol van fastfoodketens in het hele verhaal. Zonder ketens zoals McDonalds was de hamburger waarschijnlijk nooit zo populair geworden als dat het nu is.

White Castle

Het in 1921 opgerichte White Castle is een van de oudste, zo niet dé oudste, hamburgerketens die nu nog bestaat. Buiten de VS is het een vrij onbekende naam. Dit heeft er alles mee te maken dat in Europa geen vestigingen zijn. Ook in de Verenigde Staten is het een relatief kleine keten met een ongeveer 380 locaties in slechts 13 staten. Ondanks dat heeft de White Castle slider toch wel een beetje een cult-status. Met name door de sliders van White Castle kreeg de hamburger een beter imago en werd het razend populair als fastfood in de VS. Het Amerikaanse tijdschrift Time riep de slider zelfs uit tot meest invloedrijke burger allertijden.

Big Boy

Big Boy? Huh? Net als White Castle een vrij onbekende naam in Nederland. Met ‘slechts’ 70 vestigingen is het ook in de VS een kleine speler. Waarom We Big Boy dan toch noemen? Om twee redenen: Hun mascotte en hun signature burger.

Big Boy is niet alleen de naam van het restaurant maar ook van hun mascotte. Deze ken je misschien wel. Dit is namelijk dat jongetje met de kuif gekleed in een rood-wit geblokte tuinbroek met een hamburger op de hand. Deze iconische mascotte komt met enige regelmaat voor in films en wordt misschien wel meer gezien als mascotte voor hamburger restaurants in het algemeen dan de voor de keten die hem bedacht heeft. Bij verschillende burgerrestaurants waar we zijn geweest hebben we ‘m zien staat in verschillende formaten.

Naast hun bekende mascotte heeft hun signature burger de Big Boy veel andere ketens geïnspireerd. In 1937 creëerde eigenaar Bob de dubbele burger voor een klant die wat ‘speciaals’ wilde. Deze Big Boy inspireerde andere ketens om hun eigen dubbele burger te verzinnen. Zo kwam McDonald’s met de Big Mac.

McDonald’s

Zelf zijn we niet echt te spreken over de burgers van de Mac maar we kunnen niet ontkennen dat ze een belangrijke rol hebben gespeeld bij de verspreiding van de hamburger. De broers Dick en Mac McDonald openden in 1940 hun burgerrestaurant in California. 31 jaar later werd de eerste Europese vestiging in Nederland (Zaandam) geopend. Dit werd gedaan in samenwerking met Albert Heijn wat verklaard waarom er voor Zaandam werd gekozen. Op de kaart stond de hamburger maar ook erwtensoep en appelmoes om de Nederlander te verleiden binnen te stappen. De eerste jaren waren geen succes. Volgens de algemeen directeur destijds omdat Nederlanders hamburgers niet kenden en niet met de handen wilden eten. Dat we de hamburger tegenwoordig helemaal hebben omarmt blijkt wel uit de cijfers. In 2014 aten we er gemiddeld zo’n 25 per persoon per jaar. 

Conclusie

Nu we de geschiedenis van de burger hebben doorgespit kunnen we enkele dingen concluderen. De hamburger is daadwerkelijk naar de Duitse stad Hamburg genoemd. Dit wordt nog wel eens afgedaan als fabel. 

Net als met veel gerechten is de precieze oorsprong moeilijk te achterhalen. Er zijn vaak meerdere landen, volken, plaatsen of chefs die claimen het gerecht bedacht te hebben. Dat burger populair is geworden komt vooral door de ontwikkelingen in de Verenigde Staten.

Verandert deze kennis iets aan onze mening over of onze kijk op hamburgers? Nou nee, eigenlijk niet. Wat je er dan wel mee kunt? Lekker interessant doen op de eerstvolgende kringverjaardag waar je verplicht naartoe moet.